Edicola - kiosk, domek czy kapliczka

We współczesnym języku włoskim termin „edicola” znaczy tyle co kiosk, budka z gazetami. Ale starsi Włosi jeszcze pamiętają, że niegdyś nazywano tak małe przydrożne kapliczki lub świątki (obrazy lub rzeźby Jezusa, Maryi  i świętych) wbudowane w nisze i ściany domów, gospodarstw, czy miejskich bram.

Foto:culturaitalia.it

Warto wspomnieć tu chociażby o słynnych edicole sacre z Neapolu, Palermo, Rzymu, Genui, czy innych mniejszych miast i miasteczek, do dziś zachowanych i konserwowanych jako formy ludowej architektury religinej. 

Foto:comune.praiano.sa.it

Naukowcy i historycy poświęcają kapliczkom coraz więcej uwagi, powstają ich lokalne spisy i dokumentacje: "Uno studio iniziato dieci anni fa, nel 2001, che ha portato le due studiose a censire le edicole votive a Monza: sono 266 e sono state messe in un libro, «Le edicole sacre a Monza. Silenziose tracce di devozione popolare»" (seregnoinforma.it, 30/11/2011).

Foto:flickr.com

Otóż termin edicola wywodzi się z łacińskiego słowa aedes, czyli dom (casa),  lub mała świątynia (tempio), w której umieszczano posążki lub wizerunki bogów. 

Nawet w języku polskim do dziś zachował się termin „edykuła” lub „edykuł” o podobnych znaczeniach w architekturze i historii sztuki: miniaturowa kapliczka lub nisza w ścianie budynku przeznaczona na posąg starożytnego boga.

Natomiast włoskie terminy edificio, edificare,  edile nawiązują już do drugiego znaczenia aedes, czyli: „dom”, „budynek/budowla mieszkalna”.