Badare, czyli zbadajmy "badante"

To właśnie od czasownika BADARE pochodzi ostatnio bardzo kontrowersyjne określenie badante, czyli „opiekunka osób starszych, chorych i niepełnosprawnych”.

Dziś termin BADANTE, chociaż nadal powszechnie używany w języku potocznym, formalnie staje się niestosowny, czyli tzw. politically incorrect. 

W mediach, czy nawet na kursach zawodowych dla opiekunek przy rodzinie preferuje się zastąpienie BADANTE długimi i niezręcznymi określeniami typu:

operatore socio-sanitario;

assistente familiare;

ausiliario socio-assistenziale;

ausiliario di assistenza per anziani;

operatore addetto all’assistenza …

Po raz pierwszy termin badante w takim właśnie znaczeniu pojawił się w mediach włoskich pod koniec lat 80-tych, a formalnie zaistniał w 2002r. po wprowadzeniu nowej ustawy regulującej zatrudnienie cudzoziemców również dotyczącej tej kategorii pracowników. (źródło:books.google.it)

Jak twierdzą eksperci językoznawstwa, określenie badante prawdopodobnie rozpowszechniło się z dialektu romagnolo, od słowa abadanta/badanta, oznaczający „nianię”, „opiekunkę do dzieci”.

Tymczasem sięgając etymologii, BADARE wywodzi się z łac. batare, czyli dosłownie „pozostawać z otwartą buzią” (np. ze zdziwienia, z podziwu), i stopniowo czasownik ten  nabył znaczenia „poświęcać szczególną uwagę”.

Obecnie możemy wyóżnić jeszcze kilka innych znaczeń, min.:

 - „opiekować się, zajmować się, chronić,” (osoby lub zwierzęta), np. badare ai bambini, badare alle pecore,

- „uważać” (na kogoś/coś), np. badare alla casa, badare  che il bambino non si faccia male; bada se il latte sta per bollire ; bada di non cadere; bada di non perderti

- „zwracać/przywiązywać uwagę/przejmować się”, np. non badare a spese, non ci badare;  bada a lavorare e non pensare agli altri; badare  ai fatti proprî; badare alla salute …

- „kontrolować”, np. badare agli affari/interessi

A oto inne popularne  terminy  i wyrażenia pokrewne:

SBADATO – nieuważny, nieostrożny, niedbały

np. „ autista sbadato il bus viaggia con le porte aperte” (larepubblica.firenze.it, 7/03/2013)

BADA!/ BADA BENE  - zwróć uwagę, pamiętaj

np. “essere te stesso, bada bene, non significa rimanere quello che sei né esserne soddisfatto. essere te stesso, è soltanto il punto di partenza.” (mix community.it)

TENERE A BADA – obserwować, trzymać pod kontrolą

np. „Ci sono semplici regole da tenere a bada per questa patologia” (ansa.it, 26/03/2013)

Czytaj także: Opiekunki we Włoszech: gdzie się zwrócić
                      Opiekunki i gosposie - porady na włoskich portalach
                      Praca dla opiekunki dziecęcej (baby sitter) we Włoszech