Śmieciowy kryzys w pełni. Paraliż Neapolu. Ponad 3 tysiące ton śmieci w samym mieście, a 9 tysięcy ton zasypuje resztę prowincji. Dziennikarze prześcigają się w skandalizujących reportażach o włoskiej ecomafii.
Problem ze śmieciami tak naprawdę ma już wiele krajów, chociaż są i takie, które chciałyby zarobić na śmieciowym biznesie. Chociażby nawet Albania, której rząd niedawno postanowił zająć się importowaniem odpadów z Unii Europejskiej, czyli niejako stać się głównym śmietniskiem Europy (TVN24.pl -24/10/2010). Zastanawia fakt, że do tej pory Albania ledwo mogła się uporać z przerobem własnych śmieci. Chorwacja alarmuje, że setki kilometrów kwadratowych jej wybrzeża nad Adriatykiem właśnie zalała fala śmieci prawdopodobnie pochodzących z Albanii przyniesionych tu wraz z prądem morskim: „Croazia » Una marea di rifiuti seppellisce la costa croata” (osservatorioitaliano.org 23/11/2010).
Właśnie zakończył się Europejski Tydzień Redukcji Odpadów (European Week for Waste Reduction) 20 -28 listopada 2010. To trzyletni projekt promowany przez Program Life i Komisję Europejską. Dzięki tej inicjatywie ma zwiększyć się ogólnospołeczna świadomość tej problematyki w Europie, która w statystyce wygląda alarmująco: /.../ w 1995 r. każdy obywatel Europy wytworzył średnio 460 kg odpadów komunalnych. W 2004 r. liczba ta wzrosła do średnio 520 kg na osobę i przewiduje się, że do 2020 r. wyniesie ona 680 kg. W sumie odpowiada to wzrostowi rzędu 50% w ciągu 25 lat” /.../(dane z Europejskiej Agencji Środowiska greenworld.serwus.pl).
Śmieci śmieciom nie równe
Proponujemy przybliżyć terminologię śmieciową:
1. Immondizia – śmieci, brud; w dialekcie romanesco: monnezza/mondezza, termin pochodzący z łac. mundus – czysty, w formie negatywnej immundus. Do dziś zachował się przymiotnik immondo – brudny, niechlujny, oraz termin immondezzaio/mondezzaio – śmietnisko
2. Spazzatura – śmieci, od czasownika spazzare – zamiatać, z łacińskiego spatiare – robić miejsce, usuwać przeszkody, rozciągać
3. Pattume – (r.m.) śmieci, brud,
4. Scarti – odpady, odrzuty
5. Rifiuti – śmieci, odpadki
Politically correct
Kosz czy kubeł na śmieci? Cestino i pattumiera są juz prawie niemodne, teraz szukamy zdecydowanie dużych pojemników: bidone, contenitore pubblico raccolta rifiuti lub cassonetto stradale/ cassonetto differenziato.
Kiedyś zamiatacz ulic, czy śmieciarz to był po prostu spazzino, potem awansował na netturbino (od: addetto alla nettezza urbana – miejskie przedsiębiorstwo oczyszczania miasta), aż wreszcie doczekał się „tytułu” operatore ecologico.
Ekologiczna selekcja
Chcąc wyjść na przeciw wymogom ekologii należy przestrzegać zasad selektywnego gromadzenia odpadów. Istnieje oczywiście wiele kategorii odpadów. Przytoczymy tylko kilka z pojawiających sie w mediach włoskich określeń:
- Rifiuti solidi urbani (RSU)– odpady komunalne stale (OKS) – powstają w gospodarstwach domowych, zawierają składniki głównie organiczne.
- Rifiuti inerti – odpady obojętne, nie przydatne do wykorzystania gospodarczego, nie ulegają żadnym istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym. Odpady obojętne są nierozpuszczalne, niepalne i nie ulegają biodegradacji (odpady z budowy, remontów i demontażu, materiały ceramiczne, gipsowe, beton, panele, gruz ceglany, itp.)
- Rifiuti ingombranti – odpady wielkogabarytowe, (np. meble, sprzęt AGD, RTV), które ze względu na rozmiary lub wymogi specjalnego składowania nie mogą być zbierane w pojemnikach i kontenerach ogólnie dostępnych.
- Rifiuti speciali pericolosi – odpady specjalne, niebezpieczne, groźne dla środowiska, mogą zawiera substancje promieniotwórcze, radioaktywne, metale ciężkie oraz niektóre odpady medyczne (np. chemikalia, odczynniki chemiczne, leki cytotoksyczne, odpady amalgamatu dentystycznego, itp.), trucizny, materiały toksyczne lub inne szkodliwe dla zdrowia.
Co można zrobić z odpadami? Przyjrzyjmy sie podstawowej terminologii:
- deposito nelle discariche - składowanie na wysypiskach odpadów
- raccolta differenziata (per tipologia di rifiuto: carta, plastica, vetro, umido o frazione organica, verde, ecc.) – zbiórka selektywna/ segregacja odpadów (wg. rodzaju odpadów: papier, plastik, szkło, odpadki wilgotne lub organiczne, odpady zielone, roślinne, itp)
- smaltimento – unieszkodliwianie (poprzez eliminacje lub recycling)
- incenerimento – spalanie
- inceneritori con recupero energetico/termovalorizzatori – spalarnie odpadów (termiczne przetważanie odpadów)
- riciclaggio - tzw.recykling lub recyklizacja (odzyskiwanie odpadów, które mogą być powtórnie wykorzystane jako surowce)
- recupero – odzyskiwanie
- compostaggio – kompostownik
Problem ze śmieciami tak naprawdę ma już wiele krajów, chociaż są i takie, które chciałyby zarobić na śmieciowym biznesie. Chociażby nawet Albania, której rząd niedawno postanowił zająć się importowaniem odpadów z Unii Europejskiej, czyli niejako stać się głównym śmietniskiem Europy (TVN24.pl -24/10/2010). Zastanawia fakt, że do tej pory Albania ledwo mogła się uporać z przerobem własnych śmieci. Chorwacja alarmuje, że setki kilometrów kwadratowych jej wybrzeża nad Adriatykiem właśnie zalała fala śmieci prawdopodobnie pochodzących z Albanii przyniesionych tu wraz z prądem morskim: „Croazia » Una marea di rifiuti seppellisce la costa croata” (osservatorioitaliano.org 23/11/2010).
Właśnie zakończył się Europejski Tydzień Redukcji Odpadów (European Week for Waste Reduction) 20 -28 listopada 2010. To trzyletni projekt promowany przez Program Life i Komisję Europejską. Dzięki tej inicjatywie ma zwiększyć się ogólnospołeczna świadomość tej problematyki w Europie, która w statystyce wygląda alarmująco: /.../ w 1995 r. każdy obywatel Europy wytworzył średnio 460 kg odpadów komunalnych. W 2004 r. liczba ta wzrosła do średnio 520 kg na osobę i przewiduje się, że do 2020 r. wyniesie ona 680 kg. W sumie odpowiada to wzrostowi rzędu 50% w ciągu 25 lat” /.../(dane z Europejskiej Agencji Środowiska greenworld.serwus.pl).
Śmieci śmieciom nie równe
Proponujemy przybliżyć terminologię śmieciową:
1. Immondizia – śmieci, brud; w dialekcie romanesco: monnezza/mondezza, termin pochodzący z łac. mundus – czysty, w formie negatywnej immundus. Do dziś zachował się przymiotnik immondo – brudny, niechlujny, oraz termin immondezzaio/mondezzaio – śmietnisko
2. Spazzatura – śmieci, od czasownika spazzare – zamiatać, z łacińskiego spatiare – robić miejsce, usuwać przeszkody, rozciągać
3. Pattume – (r.m.) śmieci, brud,
4. Scarti – odpady, odrzuty
5. Rifiuti – śmieci, odpadki
Politically correct
Kosz czy kubeł na śmieci? Cestino i pattumiera są juz prawie niemodne, teraz szukamy zdecydowanie dużych pojemników: bidone, contenitore pubblico raccolta rifiuti lub cassonetto stradale/ cassonetto differenziato.
Kiedyś zamiatacz ulic, czy śmieciarz to był po prostu spazzino, potem awansował na netturbino (od: addetto alla nettezza urbana – miejskie przedsiębiorstwo oczyszczania miasta), aż wreszcie doczekał się „tytułu” operatore ecologico.
Ekologiczna selekcja
Chcąc wyjść na przeciw wymogom ekologii należy przestrzegać zasad selektywnego gromadzenia odpadów. Istnieje oczywiście wiele kategorii odpadów. Przytoczymy tylko kilka z pojawiających sie w mediach włoskich określeń: - Rifiuti solidi urbani (RSU)– odpady komunalne stale (OKS) – powstają w gospodarstwach domowych, zawierają składniki głównie organiczne.
- Rifiuti inerti – odpady obojętne, nie przydatne do wykorzystania gospodarczego, nie ulegają żadnym istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym. Odpady obojętne są nierozpuszczalne, niepalne i nie ulegają biodegradacji (odpady z budowy, remontów i demontażu, materiały ceramiczne, gipsowe, beton, panele, gruz ceglany, itp.)
- Rifiuti ingombranti – odpady wielkogabarytowe, (np. meble, sprzęt AGD, RTV), które ze względu na rozmiary lub wymogi specjalnego składowania nie mogą być zbierane w pojemnikach i kontenerach ogólnie dostępnych.
- Rifiuti speciali pericolosi – odpady specjalne, niebezpieczne, groźne dla środowiska, mogą zawiera substancje promieniotwórcze, radioaktywne, metale ciężkie oraz niektóre odpady medyczne (np. chemikalia, odczynniki chemiczne, leki cytotoksyczne, odpady amalgamatu dentystycznego, itp.), trucizny, materiały toksyczne lub inne szkodliwe dla zdrowia.
Co można zrobić z odpadami? Przyjrzyjmy sie podstawowej terminologii:
- deposito nelle discariche - składowanie na wysypiskach odpadów
- raccolta differenziata (per tipologia di rifiuto: carta, plastica, vetro, umido o frazione organica, verde, ecc.) – zbiórka selektywna/ segregacja odpadów (wg. rodzaju odpadów: papier, plastik, szkło, odpadki wilgotne lub organiczne, odpady zielone, roślinne, itp)
- smaltimento – unieszkodliwianie (poprzez eliminacje lub recycling)
- incenerimento – spalanie
- inceneritori con recupero energetico/termovalorizzatori – spalarnie odpadów (termiczne przetważanie odpadów)
- riciclaggio - tzw.recykling lub recyklizacja (odzyskiwanie odpadów, które mogą być powtórnie wykorzystane jako surowce)
- recupero – odzyskiwanie
- compostaggio – kompostownik
Agnieszka Barbara Gorzkowska, italianistka i tłumaczka
opublikowany www.naszswiat.net
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz