Odwieczny problem językowy: Italia czy Włochy?

SKĄD POCHODZI NAZWA „ITALIA”?

Sformułowano wiele hipotez wyjaśniających pochodzenie nazwy Italia. Oto kilka najpopularniejszych:

- Il mito di Italo – mit o legendarnym królu Italo, władcy państwa Enotria. Enotri przybyli na płw. Apeniński w epoce żelaza (XIw.) i osiedlili się na terenie Apulii, Bazylikaty i płn. Kalabrii. Starożytni historycy i filozofowie, min. Tukidydes, Wirgiliusz i Arystoteles, wspominali o królu Italo, od którego imienia nazwano Italię, krainę zamieszkiwaną przez Italów (Italioti/Italiotai), zwanych wcześniej Enotri, i  stopniowo nazwa ta rozciągnęła się  na cały półwysep.

- I Taliani – lud pochodzenia afrykańskiego, przybyły na Płw. Apeniński z antycznego miasta Tala. Wspomina o nich min. neoplatoński filozof Salustios, pisząc, że Taliani najpierw osiedlili się na Sycylii, potem powędrowali do dzisiejszej Toskanii i tam stworzyli swoje państwo Thalia, później Talia, i stąd powstała Italia.

- Aithalìa - z greckiego Aιθαλία – od „Aith- czyli „ogień”, nazwa odnosiła się do terenów wulkanicznych na półwyspie, nazwanych tak przez przybyłych tu pierwszych Greków. Stąd też wywodzi się prawdopodobnie nazwa wulkanu Etna, z greckiego Aitna. Inne hipotezy sugerują, że starożytni Grecy zaadoptowali tę nazwę od Etrusków.

- Viteliù/ Vituli/ Viteli – mieszkańcy ziemi młodych bydląt/byczków (z łac. vitulus – dziś wł.: vitelli), lud z pochodzenia Osków, który zamieszkiwał południową część Płw. Apenińskiego, w okolicach Catanzaro. Stopniowo pierwsza litera “v” zanikła, a starożytni Grecy zwali ich już Italói/Italioti/Italiotai (gr. italós – byk). Aż do V w. p.n.e. nazwy tej używano w odniesieniu do terenów dzisiejszej Kalabrii, a później rozpowszechniła się ona na środkowe i północne regiony Półwyspu Apenińskiego.

monety ludu Samnitów z napisem "Viteliu"  (pismo oskijskie)
Museo Nazionale Romano fot.francovalente.it

SKĄD POCHODZI NAZWA „WŁOCHY”?

- Volsci, Volsini, czyli Wolskowie – celtyckie plemię zamieszkujące Valland, w języku słowiańskim zwani także Walchy lub Wołchy. Stopniowo  zarówno Słowianie jak i niektóre plemiona germańskie  zaczęły  określać w ten sposób inne ludy pochodzące z Płw. Apenińskiego i ogólnie z Europy Południowej. 

Plemię Wolsków (Volsci) było walecznym ludem, spokrewnionym ze szczepem Umbrów, zamieszkującym tereny wzgórz i bagien w południowej część Lacjum, północnej Kampanii i części Molise. 

Stolicą Wolsków było Antium (dzisiejsze Anzio koło Rzymu). Posługiwali się oni indoeuropejskim językiem volsco (z rodziny osko-umbryjskiej), a ich nazwa miała pochodzenie etruskie. 

Starożytni Rzymianie uważali Wolsków za plemię niezbyt „rozwinięte”i wielokrotnie ich podbijali, aż wreszcie prawie zupełnie unicestwili w IV w. p.n.e.

Wolskowie zmuszeni byli wyemigrować na północ Europy, i osiedlili się na terenach dzisiejszej Walii (Wielka Brytania).

Na zakończenie posłuchajmy jeszcze jak etymologię nazwy Włochy tłumaczy prof. Jan Miodek: